روتختی پیکه شانل ژاکارد مدل Flora

ژاکارد (Jacquard) نوعی پارچه است که با ماشین بافندگی مخصوص خودش بافته می‌شود. طرح این پارچه به جای آنکه روی سطح آن چاپ شود، در تار و پود پارچه بافته می‌شود. در این مطلب، از هر آنچه باید درباره پارچه ژاکارد بدانید برایتان گفته‌ایم. با ما همراه باشید.

تاریخچه پارچه ژاکارد

پارچه ژاکارد به نام ژوزه ماری ژاکارد (Joseph Marie Jacquard) مخترع فرانسوی که این دستگاه بافندگی را در سال ۱۸۰۱ میلادی اختراع کرد نامگذاری شده است. ژاکارد متوجه شده بود که بافتن پارچه با وجود اینکه کار پیچیده و ظریفی است، اما کاری تکراری و خسته‌کنند است. او بر این باور بود که کار پارچه‌بافی از الگوهای پیچیده می‌تواند به شکل خودکار با دستکاری الگوهای ساده انجام شود. به این ترتیب جرقه ساخت این دستگاه در ذهن او شکل گرفت. او سیستمی را در ذهنش داشت که در آن الگوی طرح‌ها روی کارت‌های پانچ شده نقش می‌بست. در هر پرتاب ماکو یکی از کارت‌ها در مسیر میله‌ها قرار می‌گرفت. الگوی سوراخ‌ها تعیین می‌کرد که کدام میله باید طبق برنامه عبور کند و طرح ایجاد شود. این دستگاه انعطاف‌پذیر بود و قابلیت ایجاد طرح‌های بسیار پیچیده‌ای را داشت.
برخلاف چاپ‌هایی که بعد از بافت پارچه به کار می‌روند، طرح‌های ژاکارد همراه با بافت پارچه ایجاد می‌شوند. مزیت دستگاه بافندگی ژاکارد، توانایی در ه بافتن هزاران تار برای ایجاد طرح‌های منحصربه‌فرد است.

بیش از یک قرن و نیم از اختراع آقای ژاکارد که انقلابی در صنعت نساجی ایجاد کرد، می‌گذرد. در دهه ۱۹۸۰ میلادی، دستگاه‌های اصلی الکترونیک بافندگی ژاکارد (the original electronic jacquard looms) به بازار عرضه شدند. امروزه برنامه کارت‌های پانچ ژاکارد به طور گسترده با برنامه‌های کامپیوتری مدرن جایگزین شده است که امکان طراحی‌های پیچیده‌تر را ممکن می‌سازد. با این حال پارچه‌هایی که امروزه تولید می‌شوند، به پاس پیشرفت شگفت‌انگیز او که چند قرن پیش رویای آن را داشت، همچنان ژاکارد نامیده می‌شوند.

پارچه‌های ژاکارد امروزی

امروزه پارچه‌های ژاکارد مدرن از انواع مختلف الیاف‌ها از پنبه طبیعی و ابریشم تا پلی‌استر مصنوعی و ترکیبات پنبه پلی‌استر تولید می‌شود. وجه اشتراک تمام آنها روش تولیدشان است. به طور کلی این پارچه‌ها طراحی پیچیده‌ای دارند و محکم‌تر و ضخیم‌تر از بسیاری از بافت‌های دیگر هستند. مشخصه عمده پارچه‌های ژاکارد طراحی آن است که به جای چاپ یا گلدوزی روی آن داخل پارچه بافته می‌شود. به همین دلیل برخی از انواع ژاکارد، دورو و با طرح منها (negative) در پشت پارچه هستند.

ژاکارد چه ویژگی‌هایی دارد؟

ویژگی‌های این پارچه به مواد ترکیبی آن بستگی دارد. اما برخی از ویژگی‌های آن در همه آنها مشترک است. از ویژگی‌های پارچه ژاکارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بادوام و باثبات است
• محکم است و خاصیت ارتجاعی یا کشسانی دارد
• در برابر سایش و چروک مقاوم است.

دو دلیل دیگر هم وجود دارد که ژاکارد را از سایر پارچه‌ها متمایز می‌کند:
اول، پیچیدگی طراحی آن است. قبل از اختراع دستگاه بافندگی ژاکارد، بافت این طرح‌ها با دست انجام می‌گرفت که نیرو و زمان زیادی صرف آن می‌شد. اما امروزه نقش‌هایی با جزییات بسیار زیاد در کوتاه‌ترین زمان و به طور اتوماتیک بافته می‌شوند. راز این کار در کنترل الیاف تار است. دستگاه بافندگی ژاکارد با انتخاب و بالا بردن الیاف تار، طرح را خلق می‌کند.
دوم، تعداد رنگ‌های به کار برده شده در آن است. فناوری‌های مدرن امکان تولید طرح‌های پیچیده با تعداد زیادی رنگ دلخواه و متنوع را فراهم کرده است.